(προδημοσίευση – απόσπασμα από το editorial του επερχόμενου, 11ου τεύχους του Προτάγματος)
[ … ]
Σε ό,τι αφορά τη θεωρητική δουλειά που κρίνουμε σήμερα απαραίτητη, φρονούμε ότι ουσιαστικά πρόκειται για έναν διμέτωπο αγώνα. Από τη μια μεριά έχουμε τον άμεσο πολιτικό μας αντίπαλο, τουτέστιν τις δεδηλωμένα ολιγαρχικές κι αντιδημοκρατικές δυνάμεις, οι οποίες εκτείνονται πλέον από την Ακροδεξιά κάθε είδους μέχρι τις ηπιότερες μορφές δεξιού λαϊκισμού. Στις δυνάμεις αυτές συγκαταλέγουμε και το μεγαλύτερο μέρος των αυτοαποκαλούμενων φιλελεύθερων, όπως θα δούμε στη συνέχεια τούτου του σημειώματος. Βασικό χαρακτηριστικό των εν λόγω δυνάμεων είναι η ιδιαίτερη εκδοχή πολιτιστικής κριτικής την οποία ασκούν σε ό,τι θεωρούν ως κατακτήσεις της Αντικουλτούρας και των κινημάτων της δεκαετίας του ’60 ή, απλούστερα, της παγκοσμιοποίησης. Σε αυτό το πλαίσιο εκφράζουν μια παραχαραγμένη εκδοχή ποπουλισμού, στερημένη από κάθε δημοκρατικό στοιχείο, η οποία τον μετατρέπει σε καθαρό λαϊκισμό: ναι μεν μιλούν για τις κοινωνικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, έχοντας σωστά αντιληφθεί πως οι κερδισμένοι της σύγχρονης οικονομίας είναι οι νέας κοπής high–tech ολιγαρχίες, τα μορφωμένα μεσαία στρώματα και οι άμεσοι κληρονόμοι των αντιαυταρχικών κινημάτων της δεκαετίας του ’60, ωστόσο, ενώ μιλούν στο όνομα του λαού, το μόνο που του προτείνουν είναι να γίνει το παθητικό πεζικό αυταρχικού τύπου «χαρισματικών» ανδρών (ή και γυναικών) κάθε είδους –από τον Τραμπ και τη Λεπέν ως τον Όρμπαν και τον Πούτιν. Ταυτόχρονα, η κριτική τους στην παγκοσμιοποίηση, ενώ υποτίθεται ότι καταγγέλλει την κοινωνική αδικία, αποφεύγει να συζητήσει την ταξική-κοινωνική διάσταση του προβλήματος και απορροφάται πλήρως από το εθνικιστικό σχήμα «διεθνή κέντρα εξουσίας»-«Έθνος», κάνοντας γαργάρα το ζήτημα της ταξικής διάρθρωσης του εκάστοτε έθνους.
Από την άλλη πλευρά, έχουμε τις δυνάμεις που θα χαρακτηρίζαμε γενικά ως «αριστερές» κι οι οποίες εκτείνονται από τις λιγότερο ακραίες –οικονομικά– και μη συντηρητικές, Προοδευτικές –σε αξιακό και πολιτιστικό επίπεδο– εκδοχές νεοφιλελευθερισμού (όπως ο λεγόμενος σοσιαλφιλελευθερισμός) μέχρι τις διάφορες συνιστώσες της καθαυτό Αριστεράς αλλά και του ελευθεριακού ή αναρχικού χώρου. Κοινό σημείο των δυνάμεων αυτών είναι η πολιτιστική τους τοποθέτηση: συνιστούν όλες τους θυγατέρες του αντιαυταρχικού πνεύματος της δεκαετίας του ’60 κι ενώ μιλούν στο όνομα της ισότητας, στην πραγματικότητα περιστέλλουν την τελευταία στη φιλελεύθερου τύπου ισότητα ευκαιριών. Σε ό,τι αφορά τους σοσιαλφιλελεύθερους η μετατόπιση αυτή από την σοσιαλδημοκρατική αντίληψη περί ισότητας στη νεοφιλελεύθερη παραχάραξή της είναι σαφής. Η περίπτωση της Αριστεράς –ειδικά της εξωκοινοβουλευτικής– αλλά και της Αναρχίας είναι πιο περίπλοκη: μπορεί μεν εδώ, σ’ επίπεδο διακηρύξεων, να συνεχίζουμε να μιλάμε για οικονομική (στην περίπτωση της Αριστεράς) και για κοινωνική και πολιτική (στην περίπτωση της Αναρχίας) ισότητα, ωστόσο, στην πραγματικότητα, βασική μας ιδεολογία είναι ένας γενικευμένος αντιρατσισμός, τουτέστιν η πάλη ενάντια σε κάθε είδους διακρίσεων φυλετικού, θρησκευτικού, εθνοτικού, έμφυλου κ.ο.κ. τύπου, και η περιστολή της πολιτικής στην αγωνιώδη υπεράσπιση των κάθε λογής ιδιαίτερων κι επί μέρους «ταυτοτήτων». Αυτό που τελικά μας κόφτει, έστω κι αν προσδιοριζόμαστε ως αντικαπιταλιστές, δεν είναι οι κοινωνικο-οικονομικές και πολιτικές ανισότητες, αλλά οι πατριαρχικού τύπου αντιλήψεις που παρακωλύουν την κοινωνική ανέλιξη των ατόμων επικαλούμενες παράγοντες όπως το χρώμα, το φύλο, οι σεξουαλικές και θρησκευτικές τους προτιμήσεις, η εθνοτική τους καταγωγή κ.λπ.
Όπως έχουμε αναλύσει αλλού εν εκτάσει[1], τα δύο αυτά στρατόπεδα αλληλεπιδρούν διαρκώς, μιας και θεωρούν αμφότερα ότι συνιστούν αντίδραση το ένα στο άλλο, βλέποντας τον αντίπαλό τους ως έκφραση των κυρίαρχων στρωμάτων ή κοινωνικών λογικών: οι δεξιοί λαϊκιστές πιστεύουν –είτε από αφέλεια είτε λόγω κουτοπονηριάς– ότι ακόμα κι οι αναρχικοί («οι αναρχικοί Βορείων Προαστίων») συνιστούν «δεκανίκια της υπερεθνικής ελίτ», δηλαδή της παγκοσμιοποίησης, ενώ, αντίθετα, οι φορείς του σύγχρονου προοδευτισμού και αυτιαυταρχισμού είναι αντιρατσιστές, επειδή θεωρούν –λόγω των ιδεολογικών τους προκαταλήψεων και εμμονών– τον «ρατσισμό», δηλαδή την Ακροδεξιά, ως τον κύριο πολιτικό κίνδυνο της εποχής.
Μπορεί, σε ό,τι μας αφορά, να είμαστε πιο κοντά στο Προοδευτικό στρατόπεδο –έστω λόγω της πολιτικής μας καταγωγής, έστω και μόνο γιατί το στρατόπεδο του δεξιού λαϊκισμού περιλαμβάνει στους κόλπους του δεδηλωμένους φασίστες και νεοναζί[2]–, ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι το στρατόπεδο αυτό συγκεντρώνει πλέον, όλο και περισσότερο τα ανώτερα στρώματα και τη σύγχρονη «εκλεπτυσμένη» ολιγαρχία της «γνώσης» και του πολιτιστικού κεφαλαίου. Την ίδια ώρα ο δεξιός λαϊκισμός εκφράζει ένα σημαντικό μέρος των κατώτερων και λαϊκών στρωμάτων, τα οποία χαϊδεύουν διάφοροι διανοούμενοι του χώρου, προκειμένου να τα προσεταιριστούν, με τον όρο «εθνοπληβείοι»[3]. Γι’ αυτό και φρονούμε ότι πρέπει να βάλλουμε εναντίον και των δύο αυτών δυνάμεων, μιας και συνιστούν τις δύο όψεις της σύγχρονης πολιτικής μας παρακμής: το αίτημα για ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη έχει υφαρπαχθεί απ’ τον δεξιό λαϊκισμό, ενώ το αίτημα για ατομική ελευθερία έχει γίνει έρμαιο των παραληρημάτων του κάθε αστοιχείωτου τριαντάρη πανεπιστημιακού και των ανεκδιήγητων σημερινών φεμινιστριών.
Για τον λόγο αυτό, το ανά χείρας σημείωμα είναι χωρισμένο σε δύο μέρη: στο πρώτο εξ αυτών ασκούμε κριτική στις εγχώριες εκδοχές του δεξιού εθνολαϊκισμού, ενώ στο δεύτερο μέρος προσπαθούμε να φωτίσουμε ορισμένες όψεις του αντιαυταρχικού-Προοδευτικού φαντασιακού (αρχής γενομένης από την κριτική μας στην εγχώρια Αναρχία) αλλά και της πολύ σημαντικής του υποκατηγορίας, της περίφημης «πολιτικής των ταυτοτήτων [identity politics]. Θα διαπιστώσουμε εκεί ότι ορισμένες ιδεολογικές τάσεις χαρακτηριστικές των πιο διανοούμενων εκδοχών δεξιού λαϊκισμού, τις συναντάμε και πίσω από την τελική και καταληκτική εκδοχή του αντιαυταρχισμού, τουτέστιν της τουριστικής ιδεολογίας.
[1] Βλ. το «Εντιτόριαλ» του 10ου τεύχους του Προτάγματος.
[2] Οι οποίοι συνεχίζουν συχνά να ενεργούν κατά τα πολιτικά τους πρότυπα της δεκαετίας του ’30, εν αντιθέσει με τους τροτσκιστές και σταλινομαοϊκούς οπαδούς του ολοκληρωτισμού, του Προοδευτικού στρατοπέδου, οι οποίοι είναι μόνο κατ’ όνομα τέτοιοι, μιας και στην πραγματικότητα έχουν αφομοιωθεί από τον νεολαιίστικο χιπο-χιπστερισμό.
[3] Βλ. Γ. Ράκκας, «Η ανάδυση των εθνοπληβείων;», ardin–rixi.gr, 18/06/18.
Πολιτική ομάδα για την Αυτονομία 
Reblogged στις agelikifotinou.
Παράθεμα: Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων και τα πολιτικά ζητήματα που μας θέτει | Πολιτική ομάδα για την Αυτονομία
Αντιγράφω: » … Την ίδια ώρα ο δεξιός λαϊκισμός εκφράζει ένα σημαντικό μέρος των κατώτερων και λαϊκών στρωμάτων, τα οποία χαϊδεύουν διάφοροι διανοούμενοι του χώρου, προκειμένου να τα προσεταιριστούν, με τον όρο «εθνοπληβείοι». Γι’ αυτό και φρονούμε ότι πρέπει να βάλλουμε εναντίον και των δύο αυτών δυνάμεων, μιας και συνιστούν τις δύο όψεις της σύγχρονης πολιτικής μας παρακμής: το αίτημα για ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη έχει υφαρπαχθεί απ’ τον δεξιό λαϊκισμό…»
Στην σημείωση 3 συγκεκριμένα γίνεται λόγος για τον κύριο Γιώργο Ρακκά, με τον οποίο όμως, στην αποψινή εκδήλωση του Εναλλακτικού Βιβλιοπωλείου (15/02/2019), συμπαρουσιάζετε τα βιβλία του του Ζαν-Κλωντ Μισεά.
http://ardin-rixi.gr/archives/211079
Προκύπτει, όπως καταλαβαίνεται, ένα (πολιτικό μάλλον) ζήτημα και ένα εύλογο ερώτημα.
Φαντάζομαι πως δεν είναι μόνο δικό μου.
Ακόμα περισσότερο αν υποθέσουμε πως η εκδήλωση έχει και έναν επιπλέον χαρακτήρα, πέραν του καθαρά εμπορικού (κάτι που είναι απολύτως «νόμιμο» και θεμιτό).
Στον βαθμό που αυτή η (ας την πούμε) συνύπαρξη με έναν εκπρόσωπο του δεξιού λαϊκισμού όπως λέτε, έστω και εφήμερη, σας απασχόλησε, θα ήθελα την άποψη σας.
Καλημέρα,
Η αλήθεια είναι ότι αυτή η «συνύπαρξη», όπως τη χαρακτηρίζεις, δε μας απασχόλησε ιδιαίτερα και γι’ αυτό μας φαίνεται και λιγάκι υπερβολική η παρατήρησή σου. Αν εξαιρέσουμε τους σταλίνικούς, τους νεοναζί ή τους διάφορους πληρωμένους κοντυλοφόρους -ανεξαρτήτου ιδεολογίας-, με τους οποίους, προφανώς, δε μπορεί να υπάρξει καμία τίμια και ειλικρινής ανταλλαγή απόψεων, εμείς επιδιώκουμε -ή, τουλάχιστον, δεν αποφεύγουμε, θεωρώντας τη μάλιστα προβληματική- τη συζήτηση με εκπροσώπους άλλων ιδεολογικών ρευμάτων. Πολλώ δε μάλλον που εν προκειμένω η κουβέντα είχε ως θέμα έναν στοχαστή που αμφότερες οι πλευρές θεωρούμε σημαντικό, για διαφορετικούς, ενδεχομένως, λόγους η καθεμιά. Μας καλέσανε να πάμε να καταθέσουμε την άποψή μας επί του θέματος και πήγαμε. Τώρα το αν η κουβέντα είχε ενδιαφέρον ή όχι, αυτό είναι άλλο θέμα, αλλά κάτι τέτοιο δεν έχει να κάνει απαραίτητα με το γεγονός ότι τα μέλη του πάνελ είχαν διαφορετικές πολιτικές ή ιδεολογικές καταβολές. Οπότε δε νομίζουμε ότι προκύπτει κάποιο πολιτικό ζήτημα. Γιατί το λες αυτό; Αν σε αντιλαμβανόμαστε σωστά, πιστεύεις ότι η συμμετοχή σε μια συζήτηση σημαίνει πολιτική στήριξη στον συνομιλητή ή, έστω, στον διοργανωτή της; Ακόμα κι όταν πρόκειται απλώς για μια παρουσίαση βιβλίου;
Καλημέρα και από μένα!
Ευχαριστώ για την απάντηση, η οποία και δεν με ικανοποίησε, γι΄αυτό επιτρέψτε μου να επανέλθω.
O τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται (στο απαντητικό σχόλιο) την ανταπόκριση σας στο κάλεσμα για συμμετοχή στην συγκεκριμένη εκδήλωση μοιάζει αρκετά ουδέτερος. Απουσιάζουν δηλαδή εκείνα τα αξιολογικά κριτήρια που την προκρίνουν (ή όχι), πέρα ίσως από το κοινό ενδιαφέρον για το έργο ενός στοχαστή. Αλλά με αυτόν τον τρόπο αδικείται τον εαυτό σας (και τους φίλους σας), διότι αυτό που αφήνεται να φανεί (να φανεί ξαναλέω) είναι η λογική που λέει ότι: η εκδήλωση αφορά τον Μισεά – ο Μισεά είναι καλός – άρα η εκδήλωση είναι καλή. Η «παρατήρηση» λοιπόν την οποία έκανα αφορά ακριβώς αυτό, όχι μόνο επειδή μια τέτοια λογική δεν πείθει αλλά και επειδή θεωρώ πως δεν την ενστερνίζεστε.
Οπότε εκείνο το οποίο μένει είναι αυτό το – όντως προβληματικό – που λέτε και οι ίδιοι: μία ευκαιρία/αφορμή για συζήτηση με εκπροσώπους άλλων ιδεολογικών ρευμάτων. Δεν θα διαφωνήσω, κάθε άλλο μάλιστα. Με την μόνη ένσταση ότι κάτι τέτοιο και πάλι δεν μπορεί να έχει ουδέτερο χαρακτήρα, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για μια εκδήλωση που αφορά έναν πολιτικό στοχαστή. Ή καλύτερα, έχει πάντα έναν κάποιο χαρακτήρα τον οποίο δίνουμε ή συνδιαμορφώνουμε και εμείς, και είναι εξίσου σημαντικός και γι΄ αυτούς στους οποίους απευθύνεται, και εν δυνάμει περιέχει.
Γι΄αυτόν (τον χαρακτήρα) αναρωτήθηκα και ρώτησα. Θα μπορούσε για παράδειγμα, στην συγκεκριμένη περίπτωση (και όχι μόνο φυσικά), να είναι προϊόν μίας από κοινού αναζήτησης, να μοιράζεστε/μοιραζόμαστε μια εν γένει κοινή αγωνία. Θα μπορούσε να είναι ένα πολιτικό στοίχημα ή η ανανέωση του. Θα μπορούσε επίσης να είναι μια θεωρητική (ή και πρακτική) διερεύνηση/διεύρυνση ή ακόμα και μία αντιπαράθεση διαφορετικών προσεγγίσεων που οδηγούν σε διαφορετικές κατανοήσεις (έχω τώρα κατά νου την περιβόητη «μονομαχία» Χάιντεγκερ και Κασσίρερ στο Νταβός – όσο τραβηγμένη από τα μαλλιά μπορεί να είναι η αντιστοίχιση). Θα μπορούσε επίσης να είναι οτιδήποτε άλλο …
Βάζοντας φρένο στις διάφορες υποθέσεις ξαναλέω πως αν αυτές οι σκέψεις έχουν κάποια βάση, ή αφορούν και εσάς, τότε προκύπτει ένα πολιτικό ζήτημα και ένα εύλογο ερώτημα. Πολύ δε περισσότερο που σε αυτή – αλλά και σε κάθε συνάντηση – δεν πάτε «άοπλοι», και εννοώ κατ’ αρχάς την ως τα τώρα δουλειά που έχετε κάνει, την θεωρητική σας συγκρότηση και την κριτική που έχετε ασκήσει. Επιπλέον, ο χαρακτήρας της εκδήλωσης, και τα όσο σημαίνει, αφορούν και όλους εμάς που προσκαλείται να παραβρεθούμε/συμμετάσχουμε, και μάλιστα από μια θέση διαφορετική από την δική σας. Υπ’ αυτό το πρίσμα λοιπόν η «υπερβολική παρατήρηση» μου είναι και αποτέλεσμα μιας πρώτης (πολιτικής) αμηχανίας σε αυτή την πρόσκληση …
Υ.Γ.1 Ελπίζω να έγινε κατανοητό πως δεν εννοώ ότι η συμμετοχή (σας) σημαίνει απαραίτητα πολιτική στήριξη στον συνομιλητή ή τον διοργανωτή. Αλλά η διεύρυνση του ορίζοντα της κριτικής (εν προκειμένω του διμέτωπου αγώνα της – γι΄αυτό και σχολίασα κάτω από την συγκεκριμένη ανάρτηση) είναι ένα ανοιχτό ζητούμενο που περνάει και μέσα από την όποια ανταπόκριση σε κάθε πρόσκληση/πρόκληση για συζήτηση. Όπως και αυτή για την οποία γίνεται λόγος.
Υ.Γ.2 Η αλήθεια είναι πως μια παρουσίαση του εκδοτικού σας εγχειρήματος από εσάς τους ίδιους θα είχε έναν άλλο, πιθανόν πολύ πιο μεστό και ενδιαφέροντα, χαρακτήρα, αν και αντιλαμβάνομαι τις δυσκολίες που κάτι τέτοιο μπορεί να έχει.
Αυτά. Και πάλι ευχαριστώ για την φιλοξενία!
Καλημέρα,
Νομίζω ότι τα πράγματα είναι πιο απλά απ’ ό,τι τα παρουσιάζεις. Κατ’ αρχάς, δεν συμμετείχαμε στην κουβέντα επειδή αυτή θα ήταν σίγουρα καλή, ούτε βάλαμε στα προαπαιτούμενα ότι θα ήταν καλή. Μάλιστα το πώς «χρησιμοποιείται» (πολιτικά, ιδεολογικά, κ.λπ.) ο Μισεά μπορεί να φανεί ακριβώς μέσα από τέτοιες συζητήσεις κι έναν πιθανό διάλογο. Μια, λοιπόν, αντιπαράθεση των αναγνώσεων του Μισεά κινείται στην κατεύθυνση της διεύρυνσης του ορίζοντα της κριτικής (το διατυπώνω, όπως το βάζεις εσύ). Το αν θα είναι γόνιμη, είναι, βέβαια, πάντοτε ζητούμενο.
Και για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, δεν βλέπουμε στα καθ’ ημάς να απολαμβάνει ο Μισεά κάποια φοβερή αποδοχή, ειδικά στους πολιτικούς ή κινηματικούς χώρους. Εχεις κάποια άλλη εικόνα περί τούτου; Κι εμάς που ασχολούμαστε γενικώς με τις ιδέες του, δεν μας έχει ποτέ προσεγγίσει ή καλέσει κανείς. Ούτε βλέπουμε κάποια άλλη «συλλογικότητα» να προσπαθεί να επεξεργαστεί τις σχετικές ιδέες, ή έστω να τους κάνει κριτική. Όπως συνήθως συμβαίνει στην εποχή μας, αρκετοί ενδιαφέροντας στοχαστές περνούν απαρατήρητοι ή σνομπάρονται από τους πολιτικούς χώρους, οι οποίοι αρκούνται στην πεπατημένη των «επαναστατικών» διακηρήξεων. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν βλέπω πώς μπορείς εύκολα να βάζεις αυστηρά αξιολογικά κριτήρια για τη συμμετοχή σε έναν διάλογο.
Φυσικά, και για εμάς αποτελεί πρόκληση να παρουσιάσουμε κάποια στιγμή το εγχείρημά μας ή να διοργανώσουμε κάποια ξεχωριστή συζήτηση, δεδομένων πάντοτε των πρακτικών δυσκολιών (που αναφέρεις κι εσύ).
Παράθεμα: Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων και τα πολιτικά ζητήματα που μας θέτει - Apokoinou